Rechten en plichten

Je hebt recht op financiële hulp vanuit de gemeente en op een aanvulling op een inkomen tot de voor jou geldende bijstandsnorm. Daarnaast heb je ook recht op hulp bij het zoeken naar een baan. Je mag daarbij verwachten, dat:

• De gemeente je correct behandelt
• Je op tijd je uitkering ontvangt
• De gemeente je gegevens beschermt
• Je weet waarom de gemeente een bepaald besluit heeft genomen
• Je bezwaar kunt maken
• Je maximaal 28 dagen per kalenderjaar naar het buitenland mag gaan
• Je een tijdelijke ontheffing van arbeidsverplichtingen kunt aanvragen

Inlichtingenplicht

Vanaf het moment dat je bijstand aanvraagt, heb je een ‘inlichtingenplicht’. Dat betekent dat je aan de gemeente alle informatie doorgeeft die van belang kan zijn voor het recht op bijstand. Verandert er iets in je situatie? Dan moet je dit direct laten weten. Denk bijvoorbeeld aan:

• je gaat geheel of gedeeltelijk werken en ontvangt inkomsten;
• je krijgt recht op een erfenis, ontvangt een prijs in een loterij of een gift;
• Je wilt een auto of motor kopen;
• je wilt een studie volgen;
• je wilt vrijwilligerswerk doen;
• je gaat verhuizen;
• je leefsituatie verandert (samenwonen, een scheiding, in- of uit verhuizende kinderen);
• je wilt met vakantie.

De veranderingen kun je doorgeven met het wijzigingsformulier. Lees meer over wijziging doorgeven >. Je kunt ook contact opnemen met je rechtmatigheidsconsulent.

Geef je niet alle veranderingen door en krijg je hierdoor te veel uitkering? Dan moet je dit terugbetalen. Daarnaast kun je ook een boete of een waarschuwing krijgen als er sprake is van bewust misbruik. De hoogte van de boete kan net zo hoog zijn als het bedrag dat je teveel hebt ontvangen. Gebeurt dit binnen 5 jaar opnieuw? Dan kun je een boete krijgen tot wel 150% van het bedrag dat je gefraudeerd hebt. Ook kunnen we je uitkering voor maximaal drie maanden stopzetten.

Medewerkingsplicht

Het is de bedoeling dat je meewerkt als de gemeente daarom vraagt. Daarmee bedoelen we bijvoorbeeld dat je meewerkt aan een huisbezoek. Of aan een onderzoek waarbij we kijken of je nog recht hebt op de uitkering. Als je niet meewerkt, kan de gemeente je bijstandsuitkering verlagen.

Arbeidsverplichting

Als je een uitkering hebt, geldt ook de arbeidsverplichting. Dit zijn de regels:

• je moet (passend) werk aanvaarden en zien te behouden. Soms kunnen hier uitzonderingen gelden. We kijken altijd of het werk bij je past en we houden rekening met je persoonlijke omstandigheden en je wensen.
• je moet je inschrijven bij een uitzendbureau;
• je moet vooraf actief werk zoeken in de gemeente waar je gaat wonen (als je gaat verhuizen);
• je moet bereid zijn om maximaal 3 uur per dag te reizen als dit nodig is om werk te krijgen;
• je moet bereid zijn om te verhuizen als het niet mogelijk is om binnen 3 uur reizen per dag werk te vinden;
• je moet er alles aan doen om benodigde kennis en vaardigheden te verkrijgen en te behouden;
• je moet meewerken aan de ondersteuning die je van de gemeente krijgt gericht op het vinden van werk;
• je moet ervoor zorgen dat je kleding, persoonlijke verzorging of gedrag het krijgen van werk niet belemmert.

Voldoe je niet aan deze plichten? Dan verlaagt de gemeente je uitkering. Valt je niets te verwijten? Dan mag de gemeente dit niet doen. De gemeente moet rekening houden met je persoonlijke omstandigheden.

Alleenstaande ouder

Je kunt vrijstelling van de arbeidsplicht krijgen als je alleenstaande ouder bent met de volledige zorg voor 1 of meer kinderen tot 5 jaar. Je moet hiervoor wel een verzoek indienen bij je contactpersoon bij Werk & Inkomen. Als je ontheffing krijgt van de arbeidsplicht dan krijg je in elk geval wel een scholingsplicht. Je bent dan verplicht deel te nemen aan scholing die je door de gemeente wordt aangeboden.

Dringende reden

De gemeente kan je ook tijdelijk geheel of gedeeltelijk ontheffen van de arbeidsverplichtingen. Dat betekent dat je niet aan te verplichtingen hoeft te voldoen. Hier moeten wel dringende redenen voor zijn. Bijvoorbeeld als je de zorg hebt voor jonge kinderen. Ben je een alleenstaande ouder met een kind tot 12 jaar? Dan geldt de verplichting om een baan te aanvaarden alleen als er kinderopvang beschikbaar is.

Als je voor lange tijd en volledig arbeidsongeschikt bent, geldt er geen arbeidsplicht.

Dit betekent dat je uitkering tijdelijk geblokkeerd is. Hij is niet stopgezet, maar zolang deze blokkade er is, wordt je uitkering niet betaald. Vaak kun je zelf iets doen om de blokkade op te heffen, bijvoorbeeld door ontbrekende gegevens/bewijsstukken bij ons aan te leveren. Zodra je dit hebt gedaan, kan de blokkade meestal worden opgeheven en wordt je uitkering weer betaald. Zorg dat je dit op tijd doet. Als je te lang wacht, dan kan het zijn dat je uitkering wel wordt stopgezet.

Een boete kun je krijgen als je niet voldoet aan de inlichtingenplicht. De inlichtingenplicht houdt in, dat je alles wat invloed kan hebben op (de hoogte van) je uitkering aan Werk & Inkomen moet doorgeven. Dit doe je met het wijzigingsformulier. Als je dit niet meer in huis hebt, neem dan contact met je rechtmatigheidsconsulent. Lever je het formulier niet (op tijd) aan? Dan kun je een boete of waarschuwing krijgen. De boeteambtenaar beslist of je boete krijgt. Voordat dit besluit wordt genomen, krijg je altijd de kans om jouw kant van het verhaal toe te lichten.

Je uitkering kan worden verlaagd als je bepaalde afspraken niet nakomt. Bijvoorbeeld als je niet goed meewerkt aan een re-integratietraject of als je zelf je baan zonder goede reden opzegt. Je krijgt dan een periode minder of geen uitkering. De klantregisseur bepaalt dit.

Ben je dakloos en krijg je van ons een briefadres? Dan moet je aan bepaalde verplichtingen voldoen. Je moet er bijvoorbeeld alles aan doen om zo snel mogelijk eigen woonruimte te krijgen. Heb je niet je best gedaan om woonruimte te vinden? Dan kan het zijn dat je uitkering wordt verlaagd. Dan bepaalt je rechtmatigheidsconsulent dit.